We hadden het hier al vaker over het zogenaamde "marco temporal", een juridische thesis die een ernstige bedreiging vormt voor de afbakening van de gronden, toegewezen aan de oorspronkelijke bewoners van Brazilië, de inheemse volkeren of zoals vaak omschreven, de indianen.

Volgens deze thesis zouden deze mensen enkel recht hebben op de gronden die reeds door hen bezet werden op 5 oktober 1988, toen de nieuwe grondwet goedgekeurd werd. Indien de indianen zich niet op het land bevonden op die gestelde datum, dan moet er nu een bewijs bestaan dat er destijds een gerechtelijke procedure liep, of een conflict op het moment dat de nieuwe grondwet werd aangenomen.

Het debat over deze kwestie wordt al tien jaar gevoerd, maar won in het voorbije jaar veel aan kracht. Algemeen wordt aangenomen dat deze afbakening in de tijd een strategie is van ruralisten en industriële landbouwers om een halt toe te roepen aan nieuwe reservaten of uitbreiding van de reeds bestaande.

Er lopen nu twee acties met betrekking tot het 'marco temporal': eentje bij de wetgevende macht, bekend als PL 490 (Projeto de Lei), reeds goedgekeurd door de afgevaardigden in de Kamer, nu doorgegeven aan de Senaat waar het verwerkt wordt als PL 2903. De tweede actie loopt bij het hooggerechtshof STF. Dat hof, onder leiding van voorzitster Rosa Weber hernam het oordeel nadat het maandenlang stil lag omdat minister Alexandre de Moraes vroeg om het nader te bestuderen (Vista). Gisteren stemde hij tegen, net als zijn collega Edson Fachin. Kort daarna was het de beurt aan nieuwkomer André Mendonça, aangeduid door ex-president Bolsonaro. Ook hij vroeg om een herziening waardoor het oordeel opnieuw wordt uitgesteld.

Voorzitster Rosa Weber vroeg, op een ironische toon, om het proces terug te geven vooraleer zij op pensioen gaat (einde september). Maar het uitstel betekent opnieuw een klap in het gezicht van de indianen. Het ligt in de verwachting dat het STF een meerderheid zal vormen tegen het 'marco temporal' dat een ernstige bedreiging vormt voor de inheemse bevolking en hun aanhangers.

Minister van Inheemse Zaken, Sonia Guajajara (foto), legt de vinger op de wonde: "Er bestaat een begripsverwarring tussen de PL die al goedgekeurd werd in de Kamer, en het oordeel van het STF, net alsof het wetsvoorstel enkel maar betrekking heeft tot de afbakening in de tijd. Dat is niet zo. Er werden 15 andere voorstellen toegevoegd aan de PL 490 die samen veel risico's en schade met zich meebrengen voor de inheemse volkeren, het oerwoud en het milieu".

Volgens de minister wordt er door het goedkeuren van het wetsvoorstel ruimte vrij gemaakt voor mijnbouwexploratie, energieprojecten, toegang tot het geïsoleerd grondgebied van de inheemse volkeren, en zelfs een herziening van de reeds afgebakende gronden: "Het voorstel druist in tegen de inspanningen om de ontbossing tot nul terug te brengen, en om de koolstof emissies te verminderen die de klimaatscrisis veroorzaken", aldus Guajajara.

Het is een sombere diagnose, niet in het minst door een versterkte achterban in de Kamer, zowel als in de Senaat. De aangevraagde herziening van minister André Mendonça maakt het nog ingewikkelder; indien de procedure in het Parlement sneller verloopt, zullen de afgevaardigden en senatoren een wet uitvaardigen die pas later door de STF kan worden teruggedraaid, maar met een verzwarende factor. Immers, het hooggerechtshof kan de afbakening in tijd omver werpen, maar de maatregelen die werden toegevoegd aan het wetsvoorstel, blijven meer mogelijkheden bieden voor illegale mijnbouw, ontbossing en bezetting van gronden met minder controle door de niet-inheemse bevolking.

Senaatsvoorzitter Rodrigo Pacheco verklaarde dat hij "voorzichtig en op een snelle manier" zal optreden.

UOL Notícias - Veja - Sul21 - Brasil de Fato

Foto's: Joédson Alves - Fabio Rodrigues-Pozzebom/Agência Brasil

Source: https://www.link2brazil.com/post/bedreiging-voor-inheemse-volkeren-in-brazili%C3%AB