De kogel is door de kerk, maar voorlopig zonder definitieve gevolgen. De Senaat keurde het "Marco Temporal" project goed met 43 tegen 21 stemmen. Dat project gaat nu naar president Lula die kan kiezen: ofwel plaatst hij zijn handtekening, ofwel stelt hij zijn veto. Dat laatste is waarschijnlijk, en daarmee is de kloof tussen de wetgevende en gerechtelijke macht een feit. Het hoogste gerechtshof Supremo Tribunal Federal, verwierp vorige week het criterium met 9 tegen 2 stemmen. Anders gezegd, de rechters beschouwen het project als ongrondwettelijk omdat het de rechten van de inheemse bevolking schendt.

Marco Temporal is een beperking in tijd die bepaalt dat een inheems grondgebied enkel kan afgebakend worden als er een bewijs is dat de gemeenschap zich reeds op de locatie bevond op de datum van de afkondiging van de nieuwe grondwet, t.t.z. op 5 oktober 1998. Wie toen niet aanwezig was op het opgeëiste gebied, heeft er nu geen recht meer op, aldus bepaalt het nieuwe criterium.

Lula heeft 15 dagen tijd om de nieuwe goedgekeurde wet te ondertekenen vooraleer ze geldig wordt. De beslissing van het hooggerechtshof heeft 60 dagen tijd om gepubliceerd te worden in het Braziliaanse staatsblad DOU (Diária Oficial da União).

Volgens deskundigen op het vlak van constitutioneel recht, zou het besluit van het STF, zelfs zonder de publicatie in het staatsblad en de sanctie of veto van Lula, moeten opgevolgd worden, omdat het Braziliaanse gerecht nu weet dat de thesis ongrondwettelijk werd verklaard. Het is onwaarschijnlijk dat er een rechter is die het aandurft om die verklaring tegen te spreken. Indien er een concreet geval voorgelegd wordt aan een rechter, zou die in principe een uitspraak kunnen doen naar eigen inzicht, maar uit voorzichtigheid zal hij dat niet doen.

Indien Lula zijn veto stelt tegen de nieuwe wet, kan dat veto nietig verklaard worden door het parlement. Eventuele processen voor afbakening van nieuwe reservaten zullen waarschijnlijk op een wachtlijst terecht komen. De federale regering, die hierover moet beslissen, moet kiezen welke weg ze gaat volgen: de beslissing van het hooggerechtshof of de goedkeuring van het Parlement.

Indien de wet Marco Temporal in voege treedt, met of zonder veto van Lula, kunnen sociale bewegingen en politieke partijen in beroep gaan bij het STF, in een poging om de wet ongeldig te laten verklaren, in een zogenaamde "Ação Direta de Inconstitucionalidade". In de praktijk komt het erop neer dat een of andere entiteit het STF gaat herinneren aan hun uitspraak die bevestigde dat de Marco Temporal thesis de rechten van de inheemse volkeren kwetst en ongrondwettelijk is. Het hooggerechtshof kan dan, op voorlopige basis, de geldigheid van de wet opschorten totdat de ministers (opnieuw) beslissen of de nieuwe wet ongrondwettelijk is of niet. Met andere woorden: de excellenties van het STF hebben het laatste woord.

Tenslotte kan het hof ook opnieuw oordelen over hun eigen uitspraak met de mogelijkheid dat sommige rechters hun mening wijzigen. Dat zou enkel een kans maken indien de samenstelling van het hof wijzigt. Het ligt in de verwachtingen van de voorstanders van de nieuwe wet dat dergelijke discussies jaren kunnen aanslepen vooraleer de ministers de knoop doorhakken.

Estadão

Foto: Antônio Cruz/Agência Brasil

Source: https://www.link2brazil.com/post/marco-temporal-de-impasse