UTRECHT - Guerrilla-filmen. Dat is volgens regisseur Walter Salles (1956) de beste omschrijving van wijze waarop Linha de Passe tot stand kwam. Zijn speelfilm over vier broers in de armere buurten van Sao Paulo gaat volgende week in Nederlandse première en opent morgenavond het Latin American Film Festival in Utrecht.
De vier broers uit ‘Linha de Passe’, met links Vinícius de Oliviera.‘We konden onmogelijk alles in beeld controleren’, zegt Salles, die van de gemeente in Sao Paulo bijvoorbeeld wel toestemming kreeg om op een drukke weg een verkeersongeluk te ensceneren, maar dan weer niet om de straat af te zetten. ‘Dat werkte in de praktijk nogal rommelig. Mensen schrokken en belden noodnummers. De ambulance die je in de uiteindelijke filmscène ziet, was de elfde die kwam aanrijden.’
Al die elf ambulances waren echt, net als het gros van de toekijkende omstanders. Salles: ‘Zo’n situatie past ook bij de logica van deze film, waarmee we de urgentie van het straatleven wilden vangen. We filmden met kleine camera’s en werkten bewust met onbekende acteurs, die geen paparazzi trokken of opvielen onder de gewone voorbijgangers.’
Een van de vier (vaderloze) broers uit Linha de Passe wordt gespeeld door Vinícius de Oliviera, die als klein jongetje al een hoofdrol speelde in Salles internationale arthouse-succes Central de Brasil (1998). In Linha de Passe – een term uit het Braziliaanse voetbal – streeft hij een carrière na als profvoetballer, zoals zijn broers elk weer andere dromen koesteren, en toevlucht zoeken tot de kerk, of flirten met criminaliteit.
Salles, die regisseerde met zijn vaste partner Daniela Thomas, wil met zijn film een Brazilië laten zien dat ‘ontbreekt’ in de hedendaagse cinema over het land. Niet gesitueerd in de favela-sloppenwijk, maar net daarbuiten, één treetje hoger op de maatschappelijke ladder. Waar het leven niet extreem gewelddadig is, maar wel chaotisch, moeizaam en rauw.
‘City of God van Meirelles was een zeer belangrijke film voor Brazilië. Hij hielp ons begrijpen dat er een urbane oorlog gaande was, waar iets aan gedaan moest worden. Maar nu weten we dat. Wat er sindsdien met de Braziliaanse cinema gebeurde, kun je vergelijken met Amerika van net na Goodfellas: een golf maffiafilms.’
Rondom Salles, die behoort tot het groepje regisseurs dat midden jaren negentig verantwoordelijk was voor een opleving in de Braziliaanse cinema, is in Utrecht een speciaal programma samengesteld tijdens het Latin American Film Festival (7 tot 14 mei). Behalve Linha de Passe worden ook zijn films Central de Brasil en de Che Guevara-roadmovie The Motorcycle Diaries (2004) vertoond.
Als zoon van een diplomaat bracht de in Rio de Janeiro geboren Salles een deel van zijn jeugd door in Frankrijk, met zijn drie broers. ‘Mijn leven was een zwerftocht van cultuur naar cultuur, zo is mijn liefde voor cinema ook ontstaan. Ik zag in Franse bioscopen de cinema novo uit Brazilië die daar toen niet vertoond mocht worden, vanwege de censuur.’
Eenmaal terug in Brazilië wilde hij het hele land leren kennen, en maakte hij met zijn broer enkele documentaires over het armere deel van het land. ‘Niet uit een schuldgevoel. Het was eerder een soort existentiële zoektocht. Zover sta ik er ook niet van af. Mijn familie is geen aristocratie: mijn vader was de eerste in de familie die naar school ging, mijn oom kon het meervoud in het Portugees niet correct vervoegen.’
Momenteel werkt hij, met Francis Ford Coppola als producent, aan een verfilming van Jack Kerouacs On The Road. ‘Een moeilijk project. We moeten filmen in het New York en Denver en San Francisco van de jaren vijftig, en toch de kosten laag houden. Want een hoog budget geeft beperkingen aan je vrijheid als filmer.’
bron: http://www.volkskrant.nl/kunst/article1 ... _chaotisch